Πνευμονολόγος

Αναπνευστική Ανεπάρκεια

Respiratory_Failure

Αναπνευστική ανεπάρκεια ονομάζεται η μείωση του οξυγόνου του αίμα με ή χωρίς αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα, οφειλόμενη στη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος.

Η διαταραχή αυτή που μπορεί να επισυμβεί είτε οξέως, είτε χρονίως.

Η υποξαιμία ορίζεται ως πτώση της μερικής πίεσης του οξυγόνου στο αρτηριακό αίμα PaO2, σε επίπεδα κάτω των 60 mmHg .

Αντίστοιχα η υπερκαπνία ορίζεται ως η αύξηση της μερικής πίεσης του διοξειδίου του άνθρακα στο αρτηριακό αίμα, σε επίπεδα άνω των 50 mmHg . Και οι δύο τιμές αναφέρονται επί εισπνοής ατμοσφαιρικού αέρα δωματίου (πυκνότητα εισπνεόμενου οξυγόνου 21%).

 


Αίτια

Η αναπνευστική ανεπάρκεια μπορεί να ταξινομηθεί ως υποξαιμική ή ως υπερκαπνική, ανάλογα με το εάν η διαταραχή αφορά πρωτίστως την ανταλλαγή του οξυγόνου ή του διοξειδίου του άνθρακα.

Η υποξαιμική αναπνευστική ανεπάρκεια (Τύπου Ι) χαρακτηρίζεται από πτώση της ΡaΟ2 κάτω από 60mmHg ενώ η PaCO2 διατηρείται σε επίπεδα φυσιολογικά ή και ενίοτε χαμηλά.

Είναι ο πιο συχνός τύπος αναπνευστικής ανεπάρκειας και σχετίζεται σχεδόν με όλες τις παθήσεις που αφορούν τους πνεύμονες.

Οι δύο κύριοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί που προκαλούν υποξαιμική αναπνευστική ανεπάρκεια είναι η διαταραχή της σχέσης αερισμού – αιμάτωσης (V/Q) και η αρτηριοφλεβική διαφυγή (shunt).
Η υπερκαπνική (Τύπου ΙΙ) αναπνευστική ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από αύξηση της PaCO2 πάνω από τα 50mmHg.

Συχνά συνοδεύεται και από υποξαιμία, ενώ βασικός παθοφυσιολογικός μηχανισμός για την εμφάνισή της είναι ο υποαερισμός.

Η μείωση του κυψελιδικού αερισμού μπορεί να οφείλεται σε μείωση της συχνότητας ή του βάθους της αναπνοής ή και σε αύξηση του νεκρού χώρου (που αερίζεται αλλά δεν αιματώνεται).

Οι διάφορες διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος που οδηγούν σε εμφάνιση αναπνευστικής ανεπάρκειας πυροδοτούν την έναρξη ενός ή και περισσοτέρων από τους ανωτέρω παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς.

Ανάλογα με την εντόπιση τους τα αίτια της αναπνευστικής ανεπάρκειας περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

  •  Διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Αδυναμία αποστολής ερεθισμάτων στους μύς του θωρακικού τοιχώματος, προκειμένου να διεξαχθεί σωστά η αναπνευστική λειτουργία.
  • Διαταραχές του περιφερικού νευρικού συστήματος, των αναπνευστικών μυών και του θωρακικού τοιχώματος. Μυασθένεια Gravis, σύνδρομο Guillain-Barre, πλευρίτιδα, πνευμοθώρακας, σοβαρή κυφοσκωλίωση, σοβαρή παχυσαρκία.
  • Νοσήματα που προσβάλλουν τους αεραγωγούς. Οξεία επιγλωττίτις, όγκοι της τραχείας, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, άσθμα κ.α.
  • Νοσήματα που προσβάλλουν τις κυψελίδες. Καρδιογενές και μη καρδιογενές πνευμονικό οίδημα, μικροβιακές και ιογενείς πνευμονίες, πνευμονία εξ εισροφήσεως κ.α


Επιπτώσεις

Τα συμπτώματα και τα σημεία της αναπνευστικής ανεπάρκειας κατοπτρίζουν την υποκείμενη νόσο καθώς και την επακόλουθη υποξαιμία ή υπερκαπνία.

  • Δύσπνοια. Δυσκολία στην αναπνοή συχνά συνοδεύει την αναπνευστική ανεπάρκεια. Ταχύπνοια (γρήγορη αναπνοή) μπορεί να συνυπάρχει.
  • Σύγχυση, υπερερεθιστότητα, αλλά και πτώση επιπέδου συνείδησης, έως την εκδήλωση κώματος.
  • Ταχυκαρδία και άλλες αρρυθμίες. Συνέπεια  της υποξαιμίας και της οξέωσης.
  • Κυάνωση (μελάνιασμα) του δέρματος και των βλεννογόνων. Αποτελεί κλινική εκδήλωση της υποξαιμίας.
  • Εστιακά ευρήματα από τους πνεύμονες.

Διατηρούμενη σταθερά χαμηλή τιμή PaO2, οδηγεί σε ιστική υποξία με αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία των οργάνων όλων των συστημάτων.

Περισσότερο ευαίσθητος στην υποξία είναι ο εγκέφαλος με άμεση έκπτωση στις λειτουργίες του έως την εμφάνιση κώματος.

Η χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια δεν εκδηλώνεται με την ίδια δραματική κλινική εικόνα καθώς η υποξαιμία συνήθως είναι ηπιότερη, ενώ έχουν αναπτυχθεί από άλλα συστήματα αντισταθμιστικοί αντιρροπιστικοί μηχανισμοί περιορίζοντας τη βαρύτητα των επιπλοκών.

Εδώ κυριαρχεί η συμπτωματολογία από την υποκείμενη νόσο, αλλά και από τη φυσιολογική αντιρρόπηση.


Πρόληψη

Οι επιπτώσεις της αναπνευστικής ανεπάρκειας είναι βαρύτατες για τον οργανισμό επηρεάζοντας δυσμενώς την πρόγνωση.

Συνεπώς είναι απαραίτητη η πρόληψη της εμφάνισής της. Αυτό επιτυγχάνεται με τον έλεγχο των υποκείμενων νοσημάτων, περιορίζοντας τη βαρύτητά τους και την εμφάνιση επιπλοκών όπως η αναπνευστική ανεπάρκεια.

Η άμεση αντιμετώπιση και ο ικανοποιητικός έλεγχος νοσημάτων όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, οι λοιμώξεις, η πνευμονική εμβολή κ.ά. έχει περιορίσει την εμφάνιση αναπνευστικής ανεπάρκειας.

Η διακοπή του καπνίσματος θεωρείται ο βασικότερος παράγοντας πρόληψης από πλευράς ασθενούς αποτρέποντας την εμφάνιση χρόνιας αναπνευστικής ανεπάρκειας.


Θεραπεία

Η θεραπεία της αναπνευστικής ανεπάρκειας μπορεί να συνίσταται είτε στη λήψη συντηρητικών μέτρων για τη διόρθωση της υποξαιμίας και την αντιμετώπιση της υποκείμενης νόσου ή τη χρήση μηχανικού επεμβατικού αερισμού.

Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία της αναπνευστικής ανεπάρκειας είναι η διόρθωση της υποξαιμίας. Αυτό γίνεται με αύξηση της πυκνότητας του εισπνεόμενου οξυγόνου με τη χρήση μέσων όπως:

  • Ρινικός καθετήρας. Αλλιώς ονομάζονται γυαλιά οξυγόνου και αποτελούν εύκολο τρόπο χορήγησης οξυγόνου με χαμηλή όμως ροή (έως 6lt).
  • Μάσκες. Είναι διαφόρων τύπων και εξυπηρετούν πολλές θεραπευτικές εφαρμογές. Περιλαμβάνουν τις απλές μάσκες με ή χωρίς ασκό, μάσκες Ambu, μάσκες Venturi, μάσκες για εφαρμογή μη επεμβατικού μηχανικού αερισμού.
  • Στην περίπτωση αδυναμίας διόρθωσης της υποξαιμίας με τα ανωτέρω μέσα, εφαρμόζεται επεμβατικός μηχανικός αερισμός με διασωλήνωση της τραχείας και χρήση αναπνευστήρων. Οι συχνότερα χρησιμοποιούμενοι αναπνευστήρες είναι θετικής πίεσης και ελέγχουν τον όγκο ή την πίεση του εισπνεόμενου αέρα ενισχύοντας ή αντικαθιστώντας ολικά την αναπνοή του ασθενούς.

Η έγκαιρη εφαρμογή κατάλληλου τύπου μηχανικού αερισμού επί απολύτων ενδείξεων καθώς και η γρήγορη απόσυρση του ασθενούς από τον αναπνευστήρα με την ολοκλήρωση της θεραπείας έχουν περιορίσει σημαντικά τη θνητότητα από αναπνευστική ανεπάρκεια.

Παράλληλα με τη διόρθωση της υποξαιμίας αρχίζει άμεσα και η αντιμετώπιση της υποκείμενης νόσου. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι επιθετική και εξαρτάται από το νόσημα που οδήγησε στην εμφάνιση της αναπνευστικής ανεπάρκειας.


Έχετε ιστορικό ή συμπτώματα πνευμονικής ανεπάρκειας;
Επικοινωνήστε με το πνευμονολόγο Δρ. Αντώνιο Σακελλαρόπουλο.
 
Έχετε απορίες; Ρωτήστε εδώ τον ιατρό και σύντομα θα λάβετε απάντηση!